Wat moet ik weten over kogelkranen

Een kogelkraan wordt gebruikt om de stroming in een leiding te controleren. Kogelkranen zijn er in verschillende uitvoeringen. Bij BUMA handel krijgen we hier regelmatig vragen over. We hebben de meest besproken onderwerpen voorzien van een korte uitleg. Na het lezen weet u nog meer over kogelkranen.

De werking van een kogelkraan

De opbouw van een kogelkraan van kunststof of van metaal is gelijk. In het huis van de kogelkraan zit een kogel. Deze ronde kogel is voorzien van een gat, een zogenaamde boring. De positie van de kogel, open of dicht ten opzichte van de leiding, kan met behulp van een hendel worden veranderd. Wanneer de hendel in dezelfde lijn als de leiding staat, dan staat de kogelkraan open. Staat de hendel haaks op de leiding dan staat de kogelkraan dicht.

De aansluitingen van een kogelkraan

Kogelkranen worden in veel verschillende leidingsystemen gebruikt. Deze leidingsystemen van staal, PVC, PE en RVS hebben vaak hun eigen soort koppelingen. Daarom zijn kogelkranen er ook met verschillende typen aansluitingen.

Type 1: kraan met flensaansluiting

Kogelkranen met een flensaansluiting worden vaak gebruikt in industriële toepassingen. De flens is een vierkante of ronde metalen plaat met gaten. De leiding is ook voorzien van een flens waardoor de kogelkraan er tussen geplaatst kan worden en daarna wordt vastgezet met bouten en moeren. Vaak wordt tussen beide flenzen ook nog een rubber pakking gezet om lekkage te voorkomen.

Type 2: kraan met lasaansluiting

Kogelkranen met een lasaansluiting worden gebruikt in leidingsystemen waar absoluut geen lekkage mag plaatsvinden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er gewerkt wordt met chemicaliën, hoge temperaturen of hoge druk.

Type 3: kraan met knelaansluiting

Kogelkranen met een knelaansluiting worden gebruikt in PE leidingsystemen voor water. De tyleen leiding wordt in de kogelkraan gedrukt en door de knelsluiting vast te draaien wordt de leiding vastgezet. Een rubber sluitring in de kogelkraan voorkomt lekkage.

Type 4: kraan met draadaansluiting

Kogelkranen met een draadaansluiting worden zowel in stalen, PVC of PE leidingsystemen gebruikt. Er zijn verschillende uitvoeringen. De kogelkraan met binnendraad x binnendraad en de kogelkraan met binnendraad x buitendraad. Hoewel de draadaansluiting universeel is kan het voorkomen dat er een ander type schroefdraad standaard wordt gebruikt in het systeem.

Materiaal

Voor kogelkranen wordt vaak verchroomd messing, RVS of PVC gebruikt. De meest verkochte kogelkranen zijn van verchroomd messing. Ze zijn geschikt voor onder anderen water, olie, lucht en mest. Voor agressieve en corrosieve omstandigheden worden RVS kogelkranen gebruikt. Let er bij aanschaf op dat RVS 316 beter is dan RVS 304. PVC kogelkranen zijn in verhouding voordelig en worden vaak voor water gebruikt. PVC kan wel minder druk aan en is niet geschikt voor temperaturen boven de 60 graden.

Voordelen van een kogelkraan

Hieronder hebben we de verschillende voordelen van de kogelkraan op een rij gezet.

Voordeel 1: snelle afsluiting

Bij een gewone kraan moet er een aantal keren worden gedraaid voordat de leiding open of dicht zit. Met een kogelkraan kan dit met één beweging.

Voordeel 2: open of dicht

Bij een kraan in een leiding is het altijd de vraag of de leiding open of dicht staat. Wanneer de hendel van een kogelkraan haaks op de leiding staat is de kraan dicht. Bij een kogelkraan is dit dus duidelijker te zien.

Voordeel 3: duurzaam

De opbouw van een kogelkraan is vrij eenvoudig. Hierdoor kan er intern ook weinig kapot gaan waardoor ze lang meegaan. Er zit wel verschil in de hendels van kogelkranen. De plaatstalen hendels gaan minder lang mee dan de gegoten en gecoate hendels.

Nadelen van een kogelkraan

Een kogelkraan heeft ook nadelen. Hieronder hebben we ze op een rij gezet.

Nadeel 1: waterslag

Met een kogelkraan kan de leiding in één beweging worden gesloten of geopend. Hierdoor wordt de vloeistof in de leiding ineens tot stilstand of in beweging gebracht. Hierdoor kan een korte zogenaamde waterslag of drukgolf ontstaan. Het leidingsysteem wordt dan een kort moment extreem belast. Dit zou kunnen leiden tot lekkages.

Nadeel 2: installatie

Kogelkranen zijn eenvoudig in een leiding te plaatsen. Een nadeel is dat de hendel van een kogelkraan ook ruimte nodig heeft om te kunnen draaien. Niet iedere situatie is hiervoor geschikt.

Druk

De kogelkraan moet bestand zijn tegen de maximale druk in het leidingsysteem. Het materiaal van het huis van de kogelkraan bepaalt dit voor een groot deel. Aan de buitenzijde van de kogelkraan staat vaak de maximale druk van de kogelkraan.

Circuit

De meest voorkomende kogelkraan is de 2-weg kogelkraan. Deze kraan heeft een rechte doorstroming. Er zijn ook 3-weg kogelkranen waardoor mengen en omleiden van de vloeistof mogelijk wordt. Hierbij is het van belang om te kijken of de kogel van de 3-weg kogelkraan een T of een L boring heeft.

De 4-weg kogelkraan komt niet vaak voor. Ook bij deze kogelkraan is het van belang om te kijken naar de boring van de kogel. Bij dit type kogelkraan kan dat een L boring, een T boring, een X boring (ook wel LL boring) of een rechte boring zijn.

De juiste kogelkraan

Met de bovenstaande informatie weet u welke soorten en uitvoeringen kogelkranen er zijn. BUMA handel heeft in de webshop een groot aantal kogelkranen staan. Ook hebben wij standaard de 5” kogelkraan en de 6” kogelkraan met binnendraad op voorraad liggen.

Geschreven door Hielke Ouderkerken